Πιστεύω πως όντως ο Θεός μού χάρισε μια σπίθα ταλέντου", είπε μερικές εβδομάδες πριν από τον θάνατό του, "όμως την έσβησε μέσα στη δυστυχία".
Γεννήθηκε μια παγωμένη μέρα, στις 19 Ιανουαρίου 1809, στο δωμάτιο που νοίκιαζε η οικογένεια σε ένα σπίτι στη Βοστόνη. Οι γονείς του, περιπλανώμενοι ηθοποιοί που έχασε όταν ήταν ακόμα πιτσιρίκι. Τη μητέρα του, όταν ήταν μόλις δύο χρονών από φυματίωση, ενώ ο πατέρας του, έτσι αλλόκοτα και μυθιστορηματικά, απλώς "χάθηκε".
"Ο κόσμος θα είναι το θέατρό μου" έγραψε κάποτε. "Πρέπει είτε να τον κατακτήσω ή να πεθάνω". Ο Εντγκαρ Αλαν Πόε, "το ορφανό" μια ζωή, κυριολεκτικά "πεντάρφανο", έπραξε και τα δύο. Με το θεατρικό ή μελοδραματικό του ύφος, με εκείνο το εκρηκτικά σπάνιο ταλέντο του, και τον κατέκτησε και πέθανε. Αινιγματικά και μυθιστορηματικά όπως και έζησε. Σε ηλικία μόλις σαράντα ετών.
Στο βιβλίο που υπογράφει ο Πίτερ Ακρόιντ "Πόε μια σύντομη ζωή", η βραχύβια, επίπονη ζωή του και το μακρόπνοο διαχρονικό έργο του ξεδιπλώνονται παράλληλα και ανάγλυφα, και ο βιογράφος του, χωρίς να επιχειρεί να τον αγιογραφήσει, κατορθώνει να αναδείξει αυτό που όντως υπήρξε: ένας απόλυτα βασανισμένος και καταραμένος άγιος
Δεν θα μπορούσα να αγαπήσω παρά μόνο εκεί όπου ο Θάνατος / Ενώνει την ανάσα του με αυτήν της Ομορφιάς". Εγραφε εκείνος που, ούτως ή άλλως "Ολη του τη ζωή του άρεσε να περιπλανιέται μέσα σε κοιμητήρια. Στη φαντασία του ο θάνατος και η ομορφιά ήταν αξεδιάλυτα και αέναα συνδεδεμένα. Το "όχι πια" ήταν η αγαπημένη του φράση. Τα μυστικά δωμάτια και οι μουχλιασμένες επαύλεις, μες στα οποία ζούσαν οι ήρωές του, ερμηνεύονται ως αυτά του μυαλού ή του μνήματος".
Αρχίζοντας όπως αρμόζει, από τη λύση της εξίσωσης, δηλαδή τον αλλόκοτα μυστηριώδη του θάνατο, ο βιογράφος ξεφυλλίζει κατόπιν εξ αρχής, το ποιητικά μαύρο βιβλίο της ζωής του. Ξεκινώντας από "το-ορφανό-που-υιοθετήθηκε" από την Φράνσις και τον Τζον Αλαν που του χάρισαν το επίθετο Αλαν στο μετέπεια όνομα, τον εξαιρετικό μαθητή που μετοίκησε από την Αμερική στην Αγγλία με την καινούργια του οικογένεια, στον πλάνητα που έζησε μια ζωή στην ένδεια, είτε καταταγόμενος στον στρατό είτε δημοσιογραφώντας και ξεπουλώντας τα αθάνατα αριστουργήματά του αντί ενός πινακίου φακής.
Ποτό και ποίηση
Ο Ακρόιντ, "πατώντας" ταυτοχρόνως σε βίο και έργο, εξάλλου ο ιδιοφυής Πόε και έτσι πορεύθηκε, ξεφλουδίζει ταυτόχρονα ποτό και ουράνια παρεξηγημένη ποίηση, τα ψυχοσωματικά του προβλήματα και τον εξαίσιο σαρκασμό του, το πάθος του για αναγνώριση και τον παράδοξο εγκλεισμό στις ιστορίες του που σχεδόν οι πάντες μέσα στον χρόνο μιμήθηκαν, τη διορατικότητα αυτής καθ' εαυτής της γραφής του: ό,τι έγραφε, γινόταν κατά κάποιον τρόπο, πραγματικότητα. Την αιώνια ορφάνια κι εξορία του: πουθενά δεν ένιωθε σαν στο σπίτι του. Αλλά και τις συνθήκες ζωής κάτω από τις οποίες γράφτηκαν άπαντα τα πεζά και τα ποιητικά του: "Ο μαύρος γάτος" και η "Μαρτυριάρα καρδιά", η "Ελεονόρα" και η "Λιγεία", "Ο άνθρωπος του πλήθους" και "Οι δολοφονίες της οδού Μοργκ", το "Χειρόγραφο σε μπουκάλι" και το αριστουργηματικό του "Το κοράκι".
Μέσα στην απίστευτη προσωπική καταχνιά ο Πόε άνοιξε τον δρόμο για το Φανταστικό και την Επιστημονική Φαντασία, για το Αστυνομικό Μυθιστόρημα, αφήνοντας συνάμα και μια ποίηση καθαρή σαν μαύρο κρύσταλλο.
Φυσικά, θα έπρεπε να πεθάνει για να βρει τους αναγνώστες και την όντως ποιητική ζωή του: η φήμη του συνέχιζε να μεγαλώνει μετά θάνατον στη Γαλλία και στην Αγγλία και οι μετέπειτα εποχές τον κατανόησαν καλύτερα από τον εποχή του.Μια απολαυστική βιογραφία που επιτρέπει στον αινιγματικό Πόε να διατηρεί τη μαγεία του και σε συνδυασμό με τον αφιερωματικό τόμο Εντγκαρ Αλαν Πόε 21 ιστορίες και "Το κοράκι" που κυκλοφόρησε σε εξαιρετική ανθολόγηση - σχολιασμό - μετάφραση της Κατερίνας Σχινά απ' το "Μεταίχμιο", αποτελούν μια διεισδυτική ματιά σε έναν μέγιστο συγγραφέα - ποιητή.
Ο Πίτερ Ακρόιντ έχει γράψει βραβευμένες βιογραφίες κορυφαίων ποιητών και πεζογράφων, όπως του Εζρα Πάουντ, του Τ.Σ. Ελιοτ, του Τσαρλς Ντίκενς, του Γουίλιαμ Μπλέικ και του Τζέφρι Τσόσερ, καθώς και μελέτες που αφορούν το έργο και τη δράση σημαντικών προσωπικοτήτων, όπως του Τόμας Μορ, του Γουίλιαμ Τέρνερ και του Ισαάκ Νεύτωνα.
Πρόσφατα εξέδωσε και μια βιογραφία του Σαίξπηρ, η οποία απέσπασε διθυραμβικές κριτικές. Εκτός από σπουδαίος βιογράφος, είναι και αξιόλογος μυθιστοριογράφος και παρουσιαστής τηλεοπτικών εκπομπών.
Εχει τιμηθεί από τη βρετανική κυβέρνηση για τις υπηρεσίες που έχει προσφέρει στην αγγλόφωνη λογοτεχνία. Εχει επίσης συγγράψει μια συναρπαστική "βιογραφία" του Λονδίνου και μια μελέτη για τον Τάμεση
(Ελένη Γκίκα)
